Hành Trang Việt Ngữ:
Sổ Tay Chính Tả và bộ Việt Sử Bằng Tranh
Trangđài Glassey-Trầnguyễn
Hình: Phạm Quốc Việt, Phạm Ngọc Lân, Đắc
Đinh
- 1.
Bao năm miệt mài
Câu
Lạc Bộ Hùng Sử Việt (CLB Hùng Sử Việt) và Ban Đại Diện các Trung Tâm Việt Ngữ
miền Nam Calfiornia (Ban Đại Diện) vừa cho ra mắt “Sổ Tay Chính Tả Tập 1"
(STCT) và bộ “Việt Sử Bằng Tranh Tập 1-4” (VSBT). Chương trình ra mắt sách được
trực tiếp truyền hình trên Đài SBTN tại Garden Grove, California vào chiều Chúa
Nhật, 28 tháng 5, 2017. Đây là một chương trình đặc biệt nhằm giới thiệu các
tài liệu tham khảo về tiếng Việt khá quan trọng, nhất là cho việc sử dụng tiếng
Việt hằng ngày, từ cách nói đến cách viết. Chương trình bao gồm các phần phát
biểu cảm tưởng và văn nghệ sinh động nhằm đề cao những nét đẹp của tiếng Việt.
Ban Đại Diện và CLB Hùng Sử Việt đã có buổi họp
ngày 26 tháng Ba, 2017 tại Văn phòng Ban Đại Diện thuộc thành phố Westminster,
California, để chuẩn bị cho những giai đoạn cuối của việc soạn và in sách, cũng
như cho buổi ra mắt sách. Theo biên bản buổi họp do tôi lập, Gs Song Thuận cho
biết, “STCT là kết quả hạng thứ, từ việc soạn Tự Điển Việt Nam Hải Ngoại, bắt
đầu từ tháng 10-2011 đến nay, đã 6 năm.Trong lúc làm tự điển, chúng tôi thấy có nhiều chữ chỗi nhau, không giải thích được. Chúng tôi xét 4 phương pháp của ông Lê Ngọc Trụ khi soạn STCT.
Thứ nhất, viết chính tả theo cách nói: nghe sao, viết vậy. Tuy nhiên, trong tiếng Việt có nhiều chữ đồng âm, khó phân biệt; từ ngữ ba miền lại được phát âm khác nhau, không thống nhất được. Do đó, chúng tôi không theo phương pháp 1.
Thứ hai, phải phân biệt nghĩa của hai chữ, như 'châu' và 'trâu.' Chúng tôi chọn phương pháp này.
Thứ ba, chọn theo số đông. Chúng tôi không dùng phương pháp này, vì số đông không phải lúc nào cũng đúng. Thứ tư, viết chính tả theo từ nguyên, ví dụ sà lách (salade), sà bông (savon), etc. Chúng tôi chỉ dùng phương pháp 2 và 4 mà ông Lê Ngọc Trụ đề ra.” Các tài liệu tham khảo trong quá trình biên soạn gồm các tự điển cổ nhất như của Huỳnh Tịnh Của đến mới như Lê Văn Đức. Bác sĩ Đinh Thái Sơn, Chủ Tịch Ban Điều Hành CLB Hùng Sử Việt, đã nhớ lại những tuần lễ miệt mài coi lại bản thảo STCT. Ông tin tưởng, “Quyển sách sẽ có giá trị khi nó theo một phương pháp khoa học.” Gs Song Thuận tán đồng, song cũng đưa ra nhận xét về việc dung hoà giữa khoa học và thói quen. Ông nói, “Tuy nhiên, có nhiều chữ mình phải chấp nhận chữ mà mọi người đã quen. Như khoái trá' đúng ra là 'khoái chá,' chá là chả, ăn ngon quá, là thích, nhưng nhiều người đã quen 'khoái trá' nên không đổi lại 'khoái chá' được.”
Trong
những trao đổi và thảo luận qua email cũng như tại các buổi họp để soạn TĐVNHN
và STCT, tôi nhận thấy Nhóm Biên Soạn làm việc với tinh thần tận tâm, nhẫn nại,
dân chủ, khoa học, và cầu toàn, nhất là vị chủ biên. Có lần, khi đến họp, tôi
mới biết Gs Song Thuận vừa đi soi ruột về, bác sĩ buộc phải nghỉ ngơi, không
được ra khỏi giường. Vậy mà ông vẫn đến họp, và tuy vẻ mặt xanh xao, ông vẫn
chủ toạ buổi họp và bàn luận rất sôi nổi. Khi có một chữ cần được cân nhắc hay
có điều gì cần thảo luận, thì vị Chủ Biên email cho mọi người để trưng cầu ý
kiến. Sau đó, nhiều thành viên góp ý kiến cũng như đưa ra những tài liệu tham
khảo để rộng đường bàn luận. Những vị trong Nhóm Biên Soạn đa số đều là những
chuyên gia thuộc nhiều ngành nghề khác nhau trước 1975, nên tôi thấy, đây là
điểm mạnh của Nhóm. Bởi vì khi bàn đến những chữ nào thuộc chuyên ngành gì, thì
cũng có người đã sống qua môi trường đó để góp ý cách thực tế, nhất là vì STCT
và TĐVNHN nhắm tới những từ ngữ thông dụng trong đời sống hằng ngày. Tuy nhiên,
cũng có trường hợp ngoại lệ, Nhóm đưa vào STCT những chữ không quá thông dụng,
nhưng lương tâm nhà giáo buộc phải sửa lại cho đúng. Chẳng hạn trong email ngày
13 tháng Tư, năm 2016, Gs Song Thuận xin ý kiến của Nhóm về chữ ‘chày sương.’
Ông tham khảo 5 quyển tự điển khác nhau, và 3 quyển không nhắc tới chữ này, còn
2 quyển kia thì định nghĩa giống nhau nhưng lại định nghĩa sai. Ban đầu, ông
cũng muốn bỏ qua từ "chày sương" vì thấy không thông dụng. Nhưng vì
định nghĩa trong 2 tự điển kia đều không chính xác, liệu Nhóm Biên Soạn có cần
định nghĩa lại cho đúng không? Sau những đóng góp ý kiến, chữ ‘chày sương' đã
được đưa vào STCT với giải thích như sau ở trang 60-61: chày
sương: (tiếng văn chương, văn hào Nguyễn Du dùng khi viết Truyện
Kiều, dựa theo tích chày ngọc và cối ngọc giã thuốc tiên. Xem ghi chú trong
Truyện Kiều): Chày sương chưa nện cầu Lam (ý nói Kim Trọng và Thuý Kiều chưa
phải là vợ chồng).
- 2.
Tài liệu quý báu
Thứ nhất: dùng phương pháp so sánh và
phân biệt chữ đồng âm và tôn trọng luật tự nguyên, như Học Giả Lê Ngọc Trụ đã
đề ra.
Thứ hai: đề nghị một số "mẹo luật" để dễ nhớ, như mẹo đội mũ
phân biệt dấu mũ, mẹo "dùng sức" phân biệt "d đ " hay
"gi", mẹo "hỏi, ngã" bằng hai câu thơ: Cô Huyền mang nặng
ngã đau, Cậu Ngang sắc mắc hỏi sao thế này… Sau 6 năm miệt mài nghiền
ngẫm, họp bàn, tham khảo hàng chục cuốn Tự Điển và sách giáo khoa trước và sau
1975, cũng như áp dụng các phương pháp khoa học, chúng tôi cho xuất bản cuốn Sổ
Tay Chính Tả - Tập 1 này, dưới dạng bảng so sánh, dễ đọc dễ hiểu. Sổ Tay Chính
Tả sẽ dùng làm nền cho cuốn Từ Điển Tiếng Việt xuất bản tại hải ngoại nay
mai. Chúng tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến và đề nghị quý báu của toàn
thể quý vị, ngõ hầu có thể làm cho Chữ Việt mỗi ngày thêm phong phú và
trong sáng, xứng đáng là một trong những sinh ngữ thiết thực, đóng góp
cho nền Văn Minh Nhân Loại trên hành tinh này.”
Kế đến, Thầy Vũ Hoàng thay mặt cho Ban Đại Diện
đã trình bày về nguồn gốc của bộ VSBT, cũng như quá trình tái bản công phu từ
bản gốc của nhà giáo Bùi Văn Bảo. Thầy nói, “Thay mặt cho BĐDCTTVNNC, tôi xin
được hân hạnh giới thiệu đến quý vi 4 trong số 15 tập sử bằng tranh bộ mới.
Nguyên tác của bộ sử nầy gồm 30 tập khổ 5.5"x7.5" do cụ cố nhà Giáo
Bảo Vân Bùi Văn Bảo ấn hành. Sau nầy bộ sách đã được gia đình của cụ ưu ái và
tin tưởng tặng cho BDD và cho phép chúng tôi được quyền hiệu đính và tái bản,
cứ 2 quyển nhỏ trở thành 1 quyển lớn khổ 8.5" x 11", in trên
giấy láng, hình màu tuyệt đẹp và bằng cả 2 thứ tiếng, Việt và Anh, để cho các
em sinh ra và lớn lên tại hải ngoại, cũng như người bản xứ có thể đọc và tìm
hiểu về Sử Việt Nam. Một vài người đã hỏi chúng tôi rằng, động lực nào, nguồn
tài trợ ở đâu và trở ngại nào trong việc hiệu đính và tái phát hành bộ sử mới
nầy? Thưa quý vị, ngoài việc tái bản hàng năm sách Giáo Khoa để có đủ tài liệu
giảng dạy cho khoảng 200 các trường trong Hoa Kỳ và ngoại quốc, việc dành
ra một số tiền khá lớn để in 4 tập sử bằng tranh đầu tiên cũng là một thách
thức lớn đối với chúng tôi.”
Nhưng vì thấy công việc in lại bộ VSBT là cấp thiết và cần thiết, BĐD đã không ngần ngại dành ra một ngân sách 32 ngàn đô để in bốn tập đầu. Quá trình thực hiện đầy công phu, như Thầy Hoàng kể lại, “Trước hết phải tìm các họa sĩ vẽ lại một số hình và tô màu lại các hình trong sách cho bắt mắt các em hơn. Nhờ người đọc lại toàn bộ và chỉnh sửa lại các lỗi chính tả, các câu văn sao cho gọn nhưng đầy đủ ý nghĩa và dễ hiểu; tìm các nhà chuyên về dịch thuật để dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh cũng gọn gàng và đầy đủ ý nghĩa. Sau cùng là tìm người layout và nhà in. Những người nầy đã đóng góp công của một cách đáng kể để cho chúng ta có được 4 tập Việt Sử Bằng tranh đầu tiên mà quý vị thấy hôm nay. Một nỗi băn khoăn nữa là không biết các trường, các phụ huynh và những người còn thiết tha với tiền đồ tổ quốc có đón nhận bộ sử nầy hay không? Nhưng dù sao đi nữa thì bộ sử mới cũng phải được cho ra mắt quý vị hôm nay.” Thật ra, sự quan tâm đến bộ Việt Sử vốn đã có từ nhiều năm. Thầy Hoàng nói, “Tôi nhớ cách đây 3 năm, cũng nhân một buổi trực tiếp truyền hình ra mắt bộ sách Giáo Khoa của Ban Đại Diện, chúng tôi cũng đã giới thiệu bộ VSBT nầy và đã được sự ủng hộ nồng nhiệt của quý thầy Cô và phụ huynh từ khắp Hoa Kỳ và Canada. Nhưng lúc đó chúng tôi chưa đủ khả năng tài chánh để thực hiện, nên chúng tôi đã phải xin lỗi và hoàn lại số tiền mà quý vị đã đặt mua.”
Ban
Đại Diện cũng mượn dịp này để dâng lên Cụ Cố Bùi Văn Bảo và tỏ lòng biết ơn với
đại gia đình họ Bùi. Thầy Vũ Hoàng đã trân trọng mời bà Bùi Mỹ Dương lên sân
khấu để nhận bốn quyển Việt Sử Bằng Tranh, một món quà tinh thần đầu tiên mà
Ban Đại Diện đã dành nhiều công sức để thực hiện trong năm nay.
- 3. Hành trang giới trẻ
- Giáo sư Trần Chấn Trí, một trong ba vị MC điều khiển chương trình ra mắt sách, đã hỏi tôi, “Thưa cô Trang Đài, 23 năm trước đây, cô đã từng là cô giáo dạy Việt Ngữ. Nay cô là nhà nghiên cứu khoa học xã hội và văn học. Chúng ta vẫn thường nghe các bài hát ‘Tôi yêu tiếng nước tôi, từ khi mới ra đời’ của Nhạc sĩ Phạm Duy, hay ‘Học sinh là người tổ quốc mong cho mai sau’ của Nhạc sĩ Lê Thương, hay ‘Cây có cội nước có nguồn, cội nguồn ta trong tiếng nói Việt Nam’ của Nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng. Tuổi trẻ và tiếng Việt quan trọng là thế. Vậy tài liệu Sổ Tay Chính Tả và Bộ Viêt Sử Bằng Tranh giúp sẽ gì cho các bạn trẻ?”
- Trước hết, tôi đã gửi lời chào đến quý quan khách và khán giả, và cám ơn Thầy Trí đã đặt câu hỏi. Thứ đến, tôi xin trình bày hai điểm chính. Thứ nhất, đây là những quyển sách cần thiết cho việc dạy Việt ngữ ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Trong hơn hai thập niên qua, tôi đã đến nhiều nơi trên nước Mỹ và mười mấy nước trên thế giới để trực tiếp nghiên cứu về kinh nghiệm của người Việt hải ngoại, nhất là qua sự bảo trợ của Chương trình Fulbright thuộc Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ. Ở bất cứ nơi nào tôi đến, dù là những nước có ít người Việt như Thụy Điển, đến những nơi có người Việt định cư từ rất lâu đời như ở Pháp, thì tôi luôn thấy việc dạy tiếng Việt được duy trì: cha mẹ dạy con tại nhà, hay đưa con đến học tại các trường Việt Ngữ. Một điều mà mọi người đều quan tâm là làm sao có được những tài liệu có giá trị để dạy tiếng Việt cho các em. Qua kinh nghiệm dạy Việt ngữ từ đầu thập niên 90, qua kinh nghiệm huấn luyện cho các Thầy Cô đang giảng dạy tại các trường Việt ngữ và tại các trường công, và qua việc cố vấn cho các Thầy Cô trong chương trình song ngữ Việt-Anh tại các trường công tại Hoa Kỳ, tôi vẫn đối diện với mối quan tâm này mỗi ngày. “Sổ Tay Chính Tả" và “Việt Sử Bằng Tranh" sẽ đáp ứng một phần nào nhu cầu đó. Hơn nữa, với tình trạng tiếng Việt trong nước bị ô nhiễm như hiện nay, những tài liệu này lại càng trở nên cần thiết cho những ai muốn trao truyền một tiếng Việt trong sáng, thuần tuý cho những thế hệ tiếp nối.Thứ hai, những tài liệu này sẽ giúp các thầy cô và phụ huynh trẻ rất nhiều trong việc giảng dạy, bảo tồn, và phát huy tiếng Việt tại hải ngoại. 42 năm trước, khi miền Nam thất thủ, không chỉ quê hương chúng ta bị đứt đoạn, tự do bị bẻ gãy, mà chính tiếng Việt thân yêu đã bị đứt gãy, nhất là cho những ai sinh sau ngày 30 tháng Tư như tôi, những người mà tôi gọi là ‘thế hệ mồ côi.’ Mồ côi vì khi chúng tôi chào đời, Cha thì bị bắt đi cải tạo, đi vượt biên, Mẹ thì bị ép đi kinh tế mới, đi lao động thí công cho chính quyền mới. Chúng tôi lớn lên với một tiếng Việt còi cọt, nhồi sọ. Hệ thống giáo dục và truyền thông trên cả nước sau 1975 bị biến thành công cụ tuyên truyền, đưa đến sự đứt gẫy hoàn toàn trong tiếng Việt. STCT và bộ VSBT sẽ cho những người Việt trẻ một hành trang thích hợp và hữu ích để trao dồi và giảng dạy tiếng Mẹ đẻ. Tôi ước gì hai mươi mấy năm trước, mình có được những quyển sách này để dạy tiếng Việt cho các em. Hơn nữa, chúng ta cần khẳng định là mình đang dạy tiếng Việt tại hải ngoại, và vì vậy, tiếng Việt này cần phản ánh kinh nghiệm của người Việt tỵ nạn và di cư; và tiếng Việt này khác với tiếng Việt trong nước hiện nay. Thêm vào đó, sau hơn bốn thập niên định hình, cộng đồng hải ngoại tiếp tục nhìn thấy nhiều người trẻ dấn thân và đảm trách những vai trò lãnh đạo. Các Thầy Cô trẻ trong tương lai gần cũng sẽ tiếp nối những thế hệ Việt Ngữ đầu tiên trong việc điều hành và phát triển phong trào Việt Ngữ hải ngoại. Năm nay, Ban Đại Diện sẽ tổ chức Khoá Tu Nghiệp Sư Phạm kỳ thứ 29 vào cuối tháng Bảy với chủ đề “Tiếng Việt Truyền Thống đối với các Thầy Cô trẻ.” Nên ‘Sổ Tay Chính Tả’ và ‘Việt Sử Bằng Tranh’ được xuất bản vào thời điểm này thì thật là tuyệt vời! Nhưng sẽ tuyệt vời hơn nếu quý Thầy Cô, quý phụ huynh, mỗi gia đình người Việt cùng mua những tài liệu này và ghi danh đi tu nghiệp để giúp con em mình học tiếng Việt và tạo điều kiện cho Ban Đại Diện tiếp tục thực hiện những tập còn lại của bộ sách sử.
- http://www.hungsuviet.us/index.html
No comments:
Post a Comment